King Bhageeratha’s effort to bring river ganga ion to the earth
Valmiki Ramayana – Kanda 1 – Sarga 42
कालधर्मं गते राम सगरे प्रकृतीजनाः |
राजानं रोचयामासुरंशुमन्तं सुधार्मिकम् || १-४२-१
स राजा सुमहानासीदंशुमान् रघुनंदन |
तस्य पुत्रो महानासीद्दिलीप इति विश्रुतः || १-४२-२
तस्मै राज्यं समादिश्य दिलीपे रघुनंदन |
हिमवच्छिखरे रम्ये तपस्तेपे सुदारुणम् || १-४२-३
द्वात्रिंशच्च सहस्राणि वर्षाणि सुमहायशाः |
तपोवनगतो राजा स्वर्गं लेभे तपोधनः || १-४२-४
दिलीपस्तु महातेजाः श्रुत्वा पैतामहं वधम् |
दुःखोपहतया बुद्ध्या निश्चयं नाध्यगच्छत || १-४२-५
कथं गंगावतरणं कथं तेषां जलक्रिया |
तारयेयं कथं चैतानिति चिंतापरोऽभवत् || १-४२-६
तस्य चिंतयतो नित्यं धर्मेण विदितात्मनः |
पुत्रो भगीरथो नाम जज्ञे परमधार्मिकः ||१-४२-७
दिलीपस्तु महातेजा यज्ञैर्बहुभिरिष्टवान् |
त्रिंशद्वर्षसहस्राणि राजा राज्यमकारयत् || १-४२-८
अगत्वा निश्चयं राजा तेषामुद्धरणं प्रति |
व्याधिना नरशार्दूल कालधर्ममुपेयिवान् || १-४२-९
इन्द्रलोकं गतो राजा स्वार्जितेनैव कर्मणा |
राज्ये भगीरथं पुत्रमभिषिच्य नरर्षभः || १-४२-१०
भगीरथस्तु राजर्षिर्धार्मिको रघुनंदन |
अनपत्यो महाराजः प्रजाकामः स च प्रजाः || १-४२-११
मंत्रिष्वाधाय तद्राज्यं गङ्गावतरणे रतः|
तपो दीर्घं समातिष्ठद्गोकर्णे रघुनंदन || १-४२-१२
ऊर्ध्वबाहुः पंचतपा मासाहारो जितेन्द्रियः |
तस्य वर्षसहस्राणि घोरे तपसि तिष्ठतः || १-४२-१३
अतीतानि महाबहो तस्य राज्ञो महात्मनः |
सुप्रीतो भगवान्ब्रह्मा प्रजानां पतिरीश्वरः || १-४२-१४
ततः सुरगणैः सार्धमुपागम्य पितामहः |
भगीरथं महात्मानं तप्यमानमथाब्रवीत् || १-४२-१५
भगीरथ महाराग प्रीतस्तेऽहं जनाधिप |
तपसा च सुतप्तेन वरं वरय सुव्रत || १-४२-१६
तमुवाच महातेजाः सर्वलोकपितामहम् |
भगीरथो महाबाहुः कृतांजलिपुटः स्थितः || १-४२-१७
यदि मे भगवान्प्रीतो यद्यस्ति तपसः फलम् |
सगरस्यात्मजाः सर्वे मत्तः सलिलस्याप्नुयुः || १-४२-१८
गङ्गायाः सलिलक्लिन्ने भस्मन्येषां महात्मनाम् |
स्वर्गं गच्छेयुरत्यन्तं सर्वे मे प्रपितामहाः || १-४२-१९
देव याचे ह संतत्यै नावसीदेत्कुलं च नः |
इक्ष्वाकूणां कुले देव एष मेऽस्तु वरः परः || १-४२-२०
उक्तवाक्यं तु राजानं सर्वलोकपितामहः |
प्रत्युवाच शुभां वाणीं मधुरं मधुराक्षराम् || १-४२-२१
मनोरथो महानेष भगीरथ महारथ |
एवं भवतु भद्रं ते इक्ष्वाकुकुलवर्धन || १-४२-२२
इयं हैमवती ज्येष्ठा गंगा हिमवतः सुता |
तां वै धारयितुं राजन् हरस्तत्र नियुज्यताम् || १-४२-२३
गंगायाः पतनं राजन् पृथिवी न सहिष्यते |
तां वै धारयितुं राजन् नान्यं पश्यामि शूलिनः || १-४२-२४
तमेवमुक्त्वा राजानं गङ्गां चाभाष्य लोककृत् |
जगाम त्रिदिवं देवैः सह सर्वैर्मरुद्गणैः || १-४२-२५
इति वाल्मीकिरामायणे आदिकाव्ये बालकाण्डे द्विचत्वारिंशः सर्गः
