Rama agrees to take Seetha to the forest
Valmiki Ramayana – Kanda 2 – Sarga 30
सान्त्व्यमाना तु रामेण मैथिली जनक आत्मजा |
वन वास निमित्ताय भर्तारम् इदम् अब्रवीत् || २-३०-१
सा तम् उत्तम सम्विग्ना सीता विपुल वक्षसम् |
प्रणयाच् च अभिमानाच् च परिचिक्षेप राघवम् || २-३०-२
किम् त्वा अमन्यत वैदेहः पिता मे मिथिला अधिपः |
राम जामातरम् प्राप्य स्त्रियम् पुरुष विग्रहम् || २-३०-३
अनृतम् बल लोको अयम् अज्ञानात् यद्द् हि वक्ष्यति |
तेजो न अस्ति परम् रामे तपति इव दिवा करे || २-३०-४
किम् हि कृत्वा विषण्णः त्वम् कुतः वा भयम् अस्ति ते |
यत् परित्यक्तु कामः त्वम् माम् अनन्य परायणाम् || २-३०-५
द्युमत्सेन सुतम् वीर सत्यवन्तम् अनुव्रताम् |
सावित्रीम् इव माम् विद्धि त्वम् आत्म वश वर्तिनीम् || २-३०-६
न तु अहम् मनसा अपि अन्यम् द्रष्टा अस्मि त्वद् ऋते अनघ |
त्वया राघव गच्चेयम् यथा अन्या कुल पांसनी || २-३०-७
स्वयम् तु भार्याम् कौमारीम् चिरम् अध्युषिताम् सतीम् |
शैलूषैव माम् राम परेभ्यो दातुम् इच्चसि || २-३०-८
यस्य पथ्यम् च रामात्थ यस्य चार्थेऽवरुध्यसे |
त्वम् तस्य भव वश्यश्च विधेयश्छ सदानघ|| २-३०-९
स माम् अनादाय वनम् न त्वम् प्रस्थातुम् अर्हसि |
तपो वा यदि वा अरण्यम् स्वर्गो वा स्यात् सह त्वया || २-३०-१०
न च मे भविता तत्र कश्चित् पथि परिश्रमः |
पृष्ठतः तव गच्चन्त्या विहार शयनेष्व् अपि || २-३०-११
कुश काश शर इषीका ये च कण्टकिनो द्रुमाः |
तूल अजिन सम स्पर्शा मार्गे मम सह त्वया || २-३०-१२
महा वात समुद्धूतम् यन् माम् अवकरिष्यति |
रजो रमण तन् मन्ये पर अर्ध्यम् इव चन्दनम् || २-३०-१३
शाद्वलेषु यद् आसिष्ये वन अन्ते वन गोरचा |
कुथा आस्तरण तल्पेषु किम् स्यात् सुखतरम् ततः || २-३०-१४
पत्रम् मूलम् फलम् यत् त्वम् अल्पम् वा यदि वा बहु |
दास्यसि स्वयम् आहृत्य तन् मे अमृत रस उपमम् || २-३०-१५
न मातुर् न पितुस् तत्र स्मरिष्यामि न वेश्मनः |
आर्तवानि उपभुन्जाना पुष्पाणि च फलानि च || २-३०-१६
न च तत्र गतः किंचित् द्रष्टुम् अर्हसि विप्रियम् |
मत् कृते न च ते शोको न भविष्यामि दुर्भरा || २-३०-१७
यः त्वया सह स स्वर्गो निरयो यः त्वया विना |
इति जानन् पराम् प्रीतिम् गच्च राम मया सह || २-३०-१८
अथ माम् एवम् अव्यग्राम् वनम् न एव नयिष्यसि |
विषम् अद्य एव पास्यामि मा विशम् द्विषताम् वशम् || २-३०-१९
पश्चात् अपि हि दुह्खेन मम न एव अस्ति जीवितम् |
उज्झितायाः त्वया नाथ तदा एव मरणम् वरम् || २-३०-२०
इदम् हि सहितुम् शोकम् मुहूर्तम् अपि न उत्सहे |
किम् पुनर् दश वर्षाणि त्रीणि च एकम् च दुह्खिता || २-३०-२१
इति सा शोक सम्तप्ता विलप्य करुणम् बहु |
चुक्रोश पतिम् आयस्ता भृशम् आलिन्ग्य सस्वरम् || २-३०-२२
सा विद्धा बहुभिर् वाक्यैः दिग्धैः इव गज अन्गना |
चिर सम्नियतम् बाष्पम् मुमोच अग्निम् इव अरणिः || २-३०-२३
तस्याः स्फटिक सम्काशम् वारि सम्ताप सम्भवम् |
नेत्राभ्याम् परिसुस्राव पन्कजाभ्याम् इव उदकम् || २-३०-२४
तच्चैवामलचन्ध्रभम् मुखमायतलोचनम् |
पर्यशुष्यत बाष्पेण जलोद्धृतमिवामुबुजम् || २-३०-२५
ताम् परिष्वज्य बाहुभ्याम् विसम्ज्ञाम् इव दुह्खिताम् |
उवाच वचनम् रामः परिविश्वासयंस् तदा || २-३०-२६
न देवि तव दुह्खेन स्वर्गम् अपि अभिरोचये |
न हि मे अस्ति भयम् किंचित् स्वयम्भोर् इव सर्वतः || २-३०-२७
तव सर्वम् अभिप्रायम् अविज्ञाय शुभ आनने |
वासम् न रोचये अरण्ये शक्तिमान् अपि रक्षणे || २-३०-२८
यत् सृष्टा असि मया सार्धम् वन वासाय मैथिलि |
न विहातुम् मया शक्या कीर्तिर् आत्मवता यथा || २-३०-२९
धर्मः तु गज नास ऊरु सद्भिर् आचरितः पुरा |
तम् च अहम् अनुवर्ते अद्य यथा सूर्यम् सुवर्चला || २-३०-३०
न खल्वहम् न गच्छेयम् वनम् जनकनन्दिनि |
वचनम् त्न्नयति माम् पितुः सत्योपबृंहितम् || २-३०-३१
एष धर्मः तु सुश्रोणि पितुर् मातुः च वश्यता |
अतः च आज्ञाम् व्यतिक्रम्य न अहम् जीवितुम् उत्सहे || २-३०-३२
अस्वाधीनम् कथम् दैवम् प्रकारैरभिराध्यते |
स्वाधीनम् समतिक्रम्य मातरम् पितरम् गुरुम् || २-३०-३३
यत्त्रयम् तत्त्रयो लोकाः पवित्रम् तत्समम् भुवि |
नान्यदस्ति शुभापाङ्गे तेनेदमभिराध्यते || २-३०-३४
न सत्यम् दानमानौ वा न यज्ञाश्चाप्तदक्षिणाः |
तथा बलकराः सीते यथा सेवा पितुर्मता || २-३०-३५
स्वर्गो धनम् वा धान्यम् वा विद्याः पुत्राः सुखानि च |
गुरुवृत्त्यनुरोधेन न किंचित्\dapi दुर्लभम् || २-३०-३६
देवगन्धर्वगोलोकान् ब्रह्मलोकम् तथापरान् |
प्राप्नुवन्ति महात्मानो मातापितृपरायणाः || २-३०-३७
स माम् पिता यथा शास्ति सत्य धर्म पथे स्थितः |
तथा वर्तितुम् इच्चामि स हि धर्मः सनातनः || २-३०-३८
मम सन्ना मतिः सीते त्वाम् नेतुम् दण्डकावनम् |
वसिष्यामीति सात्वम् मामनुयातुम् सुनिश्चिता || २-३०-३९
सा हि दिष्टाऽनवद्याङ्गी वनाय वदिरेक्षणे |
अनुगच्चस्व माम् भीरु सह धर्म चरी भव || २-३०-४०
सर्वथा सदृशम् सीते मम स्वस्य कुलस्य च |
व्यवसायमनुक्रान्ता कान्ते त्वमतिशोभनम् || २-३०-४१
आरभस्व शुभश्रोणि वनवासक्षमाः क्रियाः |
नेदानीम् त्वदृते सीते स्वर्गोऽपि मम रोचते || २-३०-४२
ब्राह्मणेभ्यः च रत्नानि भिक्षुकेभ्यः च भोजनम् |
देहि च आशंसमानेभ्यः सम्त्वरस्व च माचिरम् || २-३०-४३
भूषणानि महार्हाणि वरवस्त्राणि यानि च |
रमणीयाश्च ये केचित्क्रीडार्थाश्चापुयुपस्कराः || २-३०-४४
शयनीयानि यानानि मम चान्यानि यानि च |
देहि स्वभृत्यवर्गस्य ब्राह्मणानामनन्तरम् || २-३०-४५
अनुकूलम् तु सा भर्तुर् ज्ञात्वा गमनम् आत्मनः |
क्षिप्रम् प्रमुदिता देवी दातुम् एव उपचक्रमे || २-३०-४६
ततः प्रहृष्टा परिपूर्ण मानसा |
यशस्विनी भर्तुर् अवेक्ष्य भाषितम् |
धनानि रत्नानि च दातुम् अन्गना |
प्रचक्रमे धर्मभृताम् मनस्विनी || २-३०-४७
|| इति वाल्मीकि रामायणे आदि काव्ये अयोध्य काण्डे त्रिंशः सर्गः ||
